ਪਾਣੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਅਤਿਅੰਤ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਪਾਣੀ ਦੇ, ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸੋਚਣਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕੁੱਲ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ 2.5% ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਅਤੇ ਬਰਫੀਲੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ: ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਇਲਾਕੇ ਜਿੱਥੇ ਮੀਂਹ ਘੱਟ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਮਾਨਵੀਆ ਹਸਤਖੇਪਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤ ਸੂਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਸਭ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।
ਘਰੇਲੂ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ
1. ਫੌਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਸਮਝਦਾਰੀ
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਪਾਣੀ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਨਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਸ਼ਾਵਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਥਟਬ ਦੇ ਬਦਲੇ ਕਰੋ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਖਰਚਦਾ ਹੈ। ਬ੍ਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਟੈਪ ਬੰਦ ਰੱਖੋ। ਇਹ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਕਦਮ ਵੀ ਵੱਡਾ ਫਰਕ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
2. ਪਾਣੀ ਦੀ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ
ਆਪਣੇ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਪਾਣੀ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤਣਾ ਸਿੱਖੋ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਂਡੇ ਧੋਣ ਤੋਂ ਬਚੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬਾਗਬਾਨੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਪਲੰਬਿੰਗ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ
ਪਾਣੀ ਦੇ ਟੈਪ ਅਤੇ ਪਾਈਪਾਂ ਵਿੱਚ ਲੀਕੇਜ਼ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੇ ਰਹੋ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਲੀਕੇਜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਠੀਕ ਕਰਵਾਓ। ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਲੀਕੇਜ ਵੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿਅਰਥ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ
1. ਡ੍ਰਿਪ ਇਰੀਗੇਸ਼ਨ
ਡ੍ਰਿਪ ਇਰੀਗੇਸ਼ਨ ਇੱਕ ਐਸਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧਾ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਪੁਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
2. ਵਰ੍ਹਾਤੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ
ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰ੍ਹਾਤੀ ਪਾਣੀ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਤਾਲਾਬ ਅਤੇ ਕੁੰਦ ਬਣਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਉਹ ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੁੱਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਵਰਤ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਦਯੋਗਿਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ
1. ਜਲ ਸੰਭਾਲਣ ਤਕਨੀਕਾਂ
ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਪਣਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰੀਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਹੋਇਆ ਪਾਣੀ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2. ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਗੰਦਾ ਪਾਣੀ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਪਾਟਕ੍ਰਿਯਾਵਾਂ ਲਾਗੂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਪਾਣੀ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤ ਸਕਣ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਉੱਤੇ ਬੋਝ ਘੱਟ ਪਏਗਾ।
ਸਮੁਦਾਈਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ
1. ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮ
ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਮੁਦਾਇਕ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਲਾਸਾਂ ਅਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2. ਸਮੁਦਾਈਕ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪਰਜੈਕਟ
ਸਮੁਦਾਇਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਮੂਹੀਕ ਪ੍ਰਯਾਸ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਦੀ ਸਫਾਈ ਅਭਿਆਨ, ਵਰ੍ਹਾਤੀ ਪਾਣੀ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਸਮੂਹੀਕ ਤਾਲਾਬ ਬਣਾਉਣਾ ਆਦਿ।
ਨਤੀਜਾ
ਪਾਣੀ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਘਰੇਲੂ, ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਉਪਰਾਲੇ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਅੰਤਿਮ ਸੋਚ
ਪਾਣੀ ਬਚਾਉਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਥੋੜੀ ਦੇਰੀ ਲਈ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਵਾਇਦ ਹੈ। ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਇਸ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹਰ ਬੂੰਦ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਕੰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਚਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕਹੀਏ, "ਪਾਣੀ ਬਚਾਓ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਚਾਓ।"